آیا وقوع ریزش مو و الگوی آن در مردان و زنان قابل پیش بینی است؟
اگر شما یک مرد جوان هستید و در بستگان مرد نزدیک خود، افرادی با الگوی ریزش موی مردانه وجود دارد احتمالا سوالاتی از این قبیل در ذهن شما وجود دارد:
- آیا من نیز موهایم را از دست می‌دهم؟
- اگر چنین است چه موقع ریزش موهایم شروع می‌شود؟
- الگوی ریزش موی من به چه صورت خواهد بود؟
پاسخی که در جواب این پرسش‌ها خواهید یافت به این صورت است که ریزش موی مردانه، شکلی از ریزش مو با نام “آلوپسی آندروژنتیک” است که در افرادی که به صورت ژنتیکی مستعد هستند، رخ می‌دهد. باید گفت استعداد ژنتیکی در اکثر مواقع ارثی است ولی در کمتر از ۱۵ درصد مواقع در اثر جهش ژنتیک در فرد به وجود می‌آید و ارثی نمی‌باشد.
واقعیت این است که ریزش مو با الگوی مردانه دارای یک اساس ژنتیکی و در بیشتر موارد ارثی است اما به این معنی نیست که به خاطر ارثی بودن، موارد زیر در همه افراد صحیح می‌باشد:
- هر عضو مذکر از خانواده شما دچار ریزش مو خواهد شد.
- الگوی ریزش مو یک الگوی یکسان را در همه اعضای خانواده که دچار ریزش مو هستند، ایجاد خواهد کرد.
- ریزش مو در همان سن که در یک فرد رخ داده در تمام اعضای خانواده هم رخ می‌دهد.
دکتر پارسا نوایی گفت: اگر موارد زیر در آینده در تحقیقات مشخص شوند، کمک خواهند کرد که ایجاد و یا عدم ایجاد و درجه پیشروی ریزش مو و الگوی آن در هر فرد با دقت بیشتری قابل پیش‌بینی باشد:
- ژن یا ژن‌های خاص مرتبط با ریزش موی آندروژنتیک به‌صورت دقیق تعیین شوند.
- مکانیسم‌های “اپی ژنتیک” که بیان ژن‌ها را تنظیم می‌کنند دقیقا مشخص شوند.
« اپی ژنتیک یک زمینه تحقیقاتی به سرعت در حال توسعه است که به دنبال شناسایی مکانیسم‌های غیر ژنتیکی (مانند پروتئین‌های تنظیم‌کننده و مولکول‌های اسید ریبونوکلئیک (RNA) که باعث روشن و خاموش شدن ژن‌ها می‌شود، می‌باشد.»
اگرچه سن شروع و الگوی ریزش موی هر فرد را نمی‌توان با دقت و صحت بالا پیش‌بینی کرد اما با پژوهش‌های زیاد مستندات و مدارکی به دست آمده‌اند که بر اساس آن‌ها قدرت پیش‌بینی با احتمال قوی برای این موارد به وجود آمده است.
یک پزشک متخصص کاشت مو از دانشگاه هاروارد با ارزیابی این احتمالات، الگوی ریزش مو را در بیماران زیادی بررسی کرده است و نتایج زیر حاصل شده است.
اگر الگوی ریزش مو در خانواده فرد وجود داشته باشد ولی فرد هیچ‌گونه ریزش مویی تا سن ۴۰ سالگی تجربه نکرده باشد به احتمال زیاد پس از آن دیگر مبتلا به ریزش نخواهد شد، یک احتمال این است که عدم وقوع ریزش به خاطر وجود زمینه ژنتیکی حداقلی در فرد است که در این حالت احتمال ریزش مو نسبتا کم است.
الگو ریزش مو مردانه
به گفته دکتر نوایی، در طبقه‌بندی الگوی مردانه ریزش مو، ۷ طبقه با برخی از زیر مجموعه‌ها انجام شده. جهت این کار ۱۰۰۰ مرد بالغ مبتلا به ریزش مو، مورد مطالعه قرار گرفتند و با توجه به نوع الگوی ریزش موی آن‌ها و این که در چه سنی ریزش مو رخ داده طبقه‌بندی شدند. برخی از یافته‌های این پژوهش به قرار زیر است:
1- همه الگوهای ریزش موی مردان تمایل به پیشروی بیشتر با افزایش سن دارند .
2- نوع I و نوع II، الگوهای با بالاترین میزان بروز در مردان بین سنین ۱۸ تا ۴۰ سال است. نوع I حداقل ریزش مو از خط موی پیشانی در نزدیکی شقیقه می‌باشد و نوع II در اصل یک پیشروی از نوع I است. پرسش اکثر بیماران از پزشک متخصص پیوند مو این است که:
- آیا الگوی نوع I یا II آغاز ریزش مو است یا پایان از دست دادن موها؟
- آیا ریزش مو در این مرحله پیشرفت می‌کند و اگر چنین است، با چه سرعتی پیشرفت می‌کند؟
- چه توصیه‌هایی باید در مورد کاشت مو داده شود؟
سابقه خانوادگی الگوی ریزش مو ممکن است در تخمین زدن احتمالات برای ریزش موها در آینده مفید باشد اما نمی‌توان با تکیه بر آن‌ها با دقت کامل الگوی نهایی ریزش مو را پیش‌بینی کرد.
3- الگوی نوع III بیشتر در مردان با سن بالا رایج است. این الگو به همراه ریزش مو از پیشانی (انواع IV و V) با افزایش سن شایع‌تر است.
4- نوع VII الگوی شدیدتری از ریزش مو است که در مردان زیر ۲۰ سال بندرت اتفاق می‌افتد و در مردان با سن بیشتر از ۳۰ سال متداول‌تر است.
مطالعات دیگر نسبت‌های مختلفی از الگوهای ریزش مو بر حسب سن را پیدا کرده‌اند اما روند کلی الگوهای ریزش مو بر اساس سن شبیه به مطالب گفته شده است.
در پایان باید گفت بر اساس یافته‌های کنونی و به علت تاثیر گذاری مولتی فاکتوریال (چند عاملی) در ریزش موی آندروژنتیک مردان در حال حاضر نه وقوع ریزش مو و نه الگوی نهایی ریزش مو در فرد قابل پیش‌بینی نیست و در اکثر موارد باید با توجه به سن فرد پیش‌بینی کرد که آیا دچار ریزش موی ارثی خواهد شد یا خیر؟ و نیز با توجه به گذشت بازه زمانی از شروع ریزش موی ارثی و توقف دو ساله پیشروی درجه ریزش موها پیش‌بینی کرد که الگوی نهایی ریزش موی فرد چگونه خواهد بود؟
الگوی زنانه ریزش مو
الگوهای ریزش موی زنان به علت ریزش موی آندروژنتیک، در مقایسه با الگوهای فوق در مردان تمایل به ایجاد طاسی کامل ندارند. ریزش مو با علت‌های غیرارثی نسبت به ریزش مو آندروژنتیک در زنان شایع‌تر هستند اما اغلب کاملا شبیه ریزش مو با علت آندروژنتیک هستند. برای مطالعه بیشتر در مورد ریزش موی غیرارثی می‌توانید به مقاله “چگونه از ریزش موی غیر ارثی جلوگیری کنیم” مراجعه نمایید. ریزش مو در یک زن، حتی زمانی که سابقه خانوادگی از ریزش موی آندروژنتیک وجود داشته باشد، هرگز نباید در وهله اول به علت ریزش موی آندروژنتیک فرض شود. معاینه و تشخیص توسط یک متخصص پوست و مو قبل از انجام کاشت مو ضروری است.
سه فرم کلی از الگوی ریزش موی زنان عبارت‌اند از:
۱- الگوی درخت کریسمس: یک الگو از ریزش موی منتشر است و به شکل یک درخت کریسمس است که پایه درخت در خط مو و نوک درخت در مرکز فرق سر واقع شده است، این الگو برای اولین بار در سال ۱۹۹۰ شرح داده شد و از آن زمان، الگوی درخت کریسمس به عنوان الگوی غالب در ریزش موی منتشر در زنان شناخته شده است.
۲- الگوی ریزش موی در طبقه‌بندی لودویک: برخی از مطالعات نشان داده‌اند که تنک شدن موها تا حدی در زنان قبل از یائسگی و تعداد بیشتری از زنان یائسه اتفاق می‌افتد. تعیین این که آیا ریزش مو پس از یائسگی به علت ریزش موی آندروژنتیک است مشکل می‌باشد زیرا ممکن است ریزش مو به خاطر پیری در زنان مسن رخ دهد، درجه‌های بالای الگوی ریزش موی لودویک با افزایش سن در اکثر زنان اتفاق می‌افتد.
۳- الگوی ریزش موی مردانه در زنان: ریزش مویی که در برخی از درجات، شبیه به الگوی مردانه ریزش مو نوع I تا VII است. الگوی ریزش موی زنان به ندرت به شدت انواع VI و VII پیشرفت می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که یک ریزش خفیف طبق نوع II از خط مو توسط بسیاری از زنان در دوران بزرگ‌سالی تجربه می‌شود اما ریزش در زنان نسبت به مردان کمتر مشخص است و ممکن است از توجه دور بماند مگر این که ریزش مو پیشروی زیادی داشته باشد. پیشروی به درجه VI در سن ۵۰ تا ۶۰ سالگی در برخی از زنان مورد مطالعه مشاهده شده است، با این تفاوت که در زنان هرگز طاسی کامل رخ نمی‌دهد و حتی در بالاترین درجات ریزش مو نیز پوست سر با موهای ظریف و کرکی پوشیده شده است.
شروع ریزش مو با علت آلوپسی آندروژنتیک در تمام سنین پس از بلوغ در زنان ممکن است رخ دهد. با این حال، شروع الگوی ریزش مو در زنان، به نظر می‌رسد اغلب در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی باشد و متاسفانه باید گفت در اکثر الگوهای ریزش موی زنان انجام پیوند مو ممکن نمی‌باشد. برای مطالعه در مورد “درمان‌های پزشکی و جراحی زنان مبتلا به ریزش موی آندروژنتیک” به این مقاله مراجعه نمایید.