ریزش مو موقتی چیست؟

ریزش موی موقتی یک نگرانی برای تمامی افراد است. ریزش موها انواع مختلفی دارد مثلا الگوی مردانه طاسی در زنان نیز وجود دارد که جراحان پیوند مو اغلب با آن رو به ‌رو می‌شوند. افراد مبتلا به ریزش موی موقتی زمانی که می‌بینند روزانه موهای بیشتر و بیشتری روی برس یا شانه آن‌ها جمع می‌شود، شک می‌کنند که آیا این ریزش مو موقت است (hair fall) و یا از نوع دائم (hair loss) است. دکتر پارسا نوایی در این مقاله به طور کامل به علل، نحوه تشخیص و درمان ریزش مو گذرا یا موقتی پرداخته است.

۱- چگونه تشخیص دهیم که تعداد موهای روزانه روی شانه و برس نگران‌کننده است؟

کارشناسان می‌گویند اگر شما روزانه بیش از ۱۰۰ تار مو و آن هم در یک بازه زمانی مداوم بیش از ۶ ماه از دست دهید باید به این قضیه توجه خاص داشته باشید. اگر شما با این مسئله مواجه شدید حتما باید به پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کنید تا نوع ریزش مو تشخیص داده شود و بتوانید خیلی سریع آن را کنترل و درمان کنید.

تصویر ۱: ریزش مو موقتی

۲- چگونه تشخیص دهیم ریزش موها به دلیل وجود عوامل ارثی و غیر قابل برگشت است و یا وضعیت پزشکی و یا علت مرموز دیگری دارد که قابل‌ برگشت است؟

اگر ریزش موها به‌صورت نازک شدن تدریجی، کم‌رنگ شدن موها و عدم بلند شدن و حجم گرفتن موها شروع شود و به ‌مرور به سمت مشخص شدن کف سر و طاسی کامل پیش برود باید به ریزش موی ارثی یا دائمی شک نمود.

در آقایان ریزش مو از دو طرف شقیقه‌ها شروع‌ شده و به سمت مرکز، فرق یا قله سر پیشروی می‌کند، گاهی اوقات نیز ریزش از مرکز (قله) سر شروع شده و به‌صورت گرد (مدور) ریزش به اطراف پیشروی می‌کنند، این تیپ ریزش، ریزش موی الگوی مردانه یا هورمونی(Androgenetic Alopecia) نامیده می‌شود؛ اما در زنان با دو الگوی کلی ریزش مو مواجه هستیم که عبارتند از:

• الگوی ریزش موی مردانه که مانند مردان فقط جلو و روی سر را درگیر می‌کند و نواحی بالای گوش و پشت سر بدون ریزش باقی می‌مانند.
• الگوی ریزش گلوبال یا کامل که همه نواحی موهای سر را دچار ریزش می‌نماید.

شایان ذکر است در زنان با ریزش موی دائم تنها در موارد ریزش مو با الگوی ریزش موی مردانه که به آن ریزش مو آندروژنیک هم گفته می‌شود، امکان انجام عمل کاشت مو وجود دارد و این در حالی است که بیشتر زنان دچار ریزش موی گلوبال می‌باشند.

تصویر۲: ریزش مو الگو مردانه در زنان

۳- علل ریزش موی موقتی

شرایط جسمانی و عوامل خاصی وجود دارند که می‌توانند باعث ریزش موی موقت شوند، در این موارد نباید کاشت مو انجام شود چرا که با درمان‌های صحیح ریزش مو قابل رفع است و با کاشت مو تنها به ریشه‌های بدون ساقه مو آسیب می‌رسانیم که در این صورت حتی با انجام درمان‌های صحیح هم وضعیت هرگز به قبل از زمان شروع ریزش بر نخواهد گشت.

در شکل «۱» به‌طور خلاصه تعدادی از علت‌های مهم و شایع که ممکن است باعث ریزش موی موقتی باشد نمایش داده شده است و در ادامه به‌طور کامل به توضیح هر یک از آن‌ها پرداخته شده است.

شکل ۱: علل ریزش مو موقتی

• کم‌خونی: کم‌خونی مخصوصا با علت اولیه فقر آهن یکی از شایع‌ترین دلایل ریزش موی موقت می‌باشد، چرا که در واقع این خون است که اکسیژن و مواد مغذی مرتبط با پایداری و رشد موها را به ریشه موها منتقل می‌کند و کم‌خونی به هر علتی مانع انجام این پروسه می‌شود. به همین دلیل است که یکی از بررسی‌های اولیه هر فرد با شروع ریزش مو، آزمایش خون مرتبط با انواع کم‌خونی مخصوصا کم‌خونی فقر آهن می‌باشد.
• کم‌کاری تیروئید: در شرایط عادی، غده تیروئید میزان استفاده بدن از انرژی و چگونگی حساسیت بدن به سایر هورمون‌ها را تنظیم می‌کند. در کم‌کاری تیروئید، غده تیروئید به اندازه کافی هورمون خاص خود را که به نوبه خود تعادل شیمیایی طبیعی بدن را تنظیم می‌کند، تولید نمی‌کند که یکی از نتایج آن می‌تواند کم پشت شدن موها باشد. خوشبختانه، هنگامی‌که کم‌کاری تیروئید به‌درستی تشخیص داده شود قابل کنترل است و هر گونه ریزش موی رخ داده می‌تواند از بین برود و کم‌پشتی موها درمان شود.
• بارداری: تغییرات هورمونی در طول بارداری و بعد از آن می‌تواند منجر به تغییرات جسمانی در بدن شود. پس از بارداری اصولا زنان یک ریزش موی غیرطبیعی را تجربه می‌کنند. این ریزش به این خاطر است که فولیکول‌های مو به فازی به نام فاز ریزش تلوژن وارد می‌شوند. این وضعیت به‌طور معمول سه تا چهار ماه پس از بارداری به پایان می‌رسد. با این حال اگر ریزش مو پس از بارداری ادامه یابد، ممکن است نشانه‌ای از عدم تعادل هورمونی باشد که نیاز به مشورت با پزشک دارد.
• استرس جسمی: استرس شدید فیزیکی مانند رژیم‌های سخت غذایی یا تب شدید می‌تواند فولیکول‌های مو را به فاز ریزش وارد کند. دلایل این ارتباط به‌خوبی مشخص نیست اما جراح ترمیم مو یا پزشک شما می‌تواند درمانی متناسب با وضعیت شما ارائه کند. هنگامی که استرس تحت کنترل قرار بگیرد، چرخه فولیکول مو ممکن است به فاز عادی بر گردد.
• استرس روحی: استرس روحی شدید می‌تواند ریزش موها را تشدید کند، اگرچه این حالت با قدرت کمتری منجر به ریزش مو خواهد شد اما ایجاد ریزش مو می‌تواند خود یکی از علل ایجاد استرس روحی شود و با ایجاد یک سیکل معیوب بر تاثیر این حالت بیفزاید.
• تغییر فصول: اگرچه این حالت به‌صورت علمی ثابت نشده است اما به‌صورت تجربی بنظر می‌رسد در فصل بهار و پاییز ریزش موها شدت بیشتری می‌یابد که صدالبته این حالت جز ریزش موهای موقتی تقسیم‌بندی می‌شود.
• برخی از داروها: سر دسته این داروها، داروهای ضد سرطان یا شیمی‌درمانی هستند و سپس برخی داروهای بیهوشی و در درجه بعدی انواع دیگری از داروها قرار می‌گیرند.

به گفته دکتر پارسا نوایی متخصص کاشت مو کلینیک دکتر نوایی، مکانیسم ایجاد ریزش موهای شدید در بیماران سرطانی که داروهای ضد سرطان مصرف می‌کنند این است که اساسا این داروها با هر بافت و سلولی که تکثیر زیاد انجام می‌دهند، ضدیت می‌کنند و یکی از ارگان‌هایی که بیشترین تولید و تکثیر را در بدن دارند ریشه موها هستند لذا درست است که این داروها بافت‌های سرطانی را که تکثیر بسیار زیادی دارند از بین می‌برند اما ریشه‌های موها را هم به حالت خواب فرو می‌برند که در اکثر موارد بعد از قطع این داروها و تا بازه زمانی یک سال تقریبا تمام موهای ریزش پیدا کرده مجدد رشد می‌کنند. در مورد مابقی داروها هم این‌چنین است و اصولا بعد از گذشت یک سال از قطع داروها موها مجددا رشد پیدا می‌کنند.

تصویر ۳: ریزش مو موقتی در اثر داروهای شیمی‌درمانی

۴- چگونه ریزش مو دائم و موقتی را افتراق دهیم؟

این کار در واقع یک کار تخصصی است و بهتر است در این زمینه به پزشک مراجعه نموده تا ضمن تشخیص علت ریزش موها درمان‌های مناسب هر یک از موارد مطروحه را شروع نماید تا از ریزش بیشتر موها جلوگیری به عمل آمده و در صورت امکان موهای ریزش یافته نیز مجددا رشد نمایند.