فهرست محتوا
دوتاستراید چیست؟
دوتاستراید (Dutasteride)، دارویی است که عمدتاً برای درمان هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) در مردان و همچنین در مواردی برای کنترل ریزش موی با الگوی مردانه (آندروژنیک آلوپسی) تجویز می‌شود. نام‌های تجاری رایج این دارو در ایران شامل کپسول تراوکس (Terravex) یا (Travaux) و آوودارت (Avodart) است. آگاهی از نحوه عملکرد، دوز صحیح، عوارض جانبی و تداخلات احتمالی آن برای مصرف‌کنندگان ضروری است.
مکانیسم اثر قرص دوتاستراید چگونه است؟
دوتاستراید دارویی است که جلوی فعالیت آنزیمی به نام ۵-آلفا ردوکتاز را می‌گیرد. این آنزیم تستوسترون را به هورمون قوی‌تری به نام دی‌هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل می‌کند که باعث بزرگ شدن پروستات و ریزش موی مردانه می‌شود.
با مهار این آنزیم، دوتاستراید مقدار DHT را کم کرده و به کوچک شدن پروستات، بهبود مشکلات ادراری و کاهش ریزش مو کمک می‌کند.
کاربردهای اصلی قرص دوتاستراید (کپسول تراوکس)
قرص دوتاستراید به دلیل مکانیسم اثر خاص خود، در دو حوزه اصلی پزشکی کاربرد دارد:
درمان ریزش مو با الگوی مردانه (آندروژنیک آلوپسی)
دوتاستراید دارویی است که با کم کردن شدید هورمون DHT در پوست سر، جلوی ریزش موی ارثی (طاسی مردانه) را می‌گیرد و فولیکول‌های مو را تقویت می‌کند.
برخلاف فیناستراید که فقط یک نوع از آنزیم سازنده DHT را مهار می‌کند، دوتاستراید هر دو نوع را مهار کرده و اثر قوی‌تری دارد (کاهش بیش از ۹۰٪ DHT در برابر حدود ۷۰٪ در فیناستراید.)
این دارو بیشتر برای افرادی مفید است که ریزش موی شدید یا مقاوم به درمان با قرص فیناستراید دارند و معمولاً در حفظ موهای موجود مؤثرتر از رشد مجدد موهای کاملاً ریخته عمل می‌کند.
درمان هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH)
یکی از مهمترین کاربردهای دوتاستراید، درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات یا BPH است که یک مشکل شایع در مردان مسن به شمار می‌رود. این بیماری میتواند علائم ناراحت‌کننده‌ای مانند دشواری در شروع ادرار، جریان ضعیف یا منقطع ادرار، تکرر ادرار به خصوص در شب، و احساس عدم تخلیه کامل مثانه را ایجاد کند.
بر اساس نظرات کاربران در بخش تجربیات استفاده از دوتاستراید، این دارو با کاهش اندازه پروستات بزرگ شده، به بهبود این علائم کمک کرده و خطر نیاز به جراحی‌های مربوط به پروستات و همچنین بروز احتباس ادراری حاد را کاهش می‌دهد.
مقدار و روش مصرف کپسول تراوکس (دوتاستراید)
دوز معمول قرص دوتاستراید برای بزرگسالان ۰.۵ میلی‌گرم است که یک بار در روز مصرف می‌شود. همواره باید به این نکته توجه داشت که دوز و مدت زمان مصرف را فقط پزشک تعیین می‌کند و نباید بدون مشورت با او، دوز را تغییر داد یا دارو را قطع کرد.
نکات مهم در مصرف این دارو عبارتند از:
- کپسول را باید به طور کامل همراه با آب کافی بلعید. از جویدن، مکیدن، یا باز کردن کپسول جداً خودداری کنید، زیرا محتویات آن میتواند باعث تحریک دهان و گلو شود.
- می‌توانید کپسول تراوکس را با غذا یا بدون آن مصرف کنید.
- در صورت فراموش کردن یک دوز، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه زمان مصرف دوز بعدی نزدیک باشد. در این صورت، دوز فراموش شده را رها کرده و دوز بعدی را در زمان معمول خود مصرف کنید. از دو برابر کردن دوز برای جبران دوز فراموش شده پرهیز کنید.
مشاهده اثرات درمانی دوتاستراید زمان‌بر است. معمولاً برای بهبود علائم پروستات، ۴ تا ۶ ماه زمان لازم است. اما برای مشاهده اثرات کامل در درمان ریزش مو، ممکن است ۶ ماه تا ۱ سال زمان نیاز باشد. صبر و پیگیری منظم با پزشک در این دوره بسیار اهمیت دارد.
موارد منع مصرف قرص دوتاستراید
مصرف قرص دوتاستراید در برخی شرایط کاملاً ممنوع است و در موارد دیگر نیاز به احتیاط و نظارت دقیق پزشکی دارد. رعایت این موارد برای حفظ سلامتی شما حیاتی است.
- منع مصرف مطلق در زنان و کودکان: همان‌طور که در مطلب عوارض قرص فیناستراید در زنان اشاره کردیم که این قرص نباید توسط زنان مصرف شود، قرص دوتاستراید نیز هرگز نباید توسط زنان، به ویژه زنان باردار یا زنانی که پتانسیل باروری دارند، مصرف شود. این دارو میتواند باعث آسیب جدی به اندام‌های تناسلی جنین پسر شود. همچنین، از لمس کپسول‌های آسیب‌دیده توسط زنان و کودکان باید جداً پرهیز شود. در صورت تماس تصادفی، محل تماس باید فوراً با آب و صابون شسته شود.
- اهدای خون: در طول مصرف دوتاستراید و تا حداقل ۶ ماه پس از قطع آن، از اهدای خون خودداری کنید، تا از انتقال احتمالی دارو به زنان باردار جلوگیری شود.
- تأثیر بر آزمایش PSA : دوتاستراید میتواند سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) را در خون کاهش دهد (حدود ۵۰٪ پس از ۳ تا ۶ ماه مصرف). این موضوع برای تشخیص سرطان پروستات مهم است. حتماً پزشک خود را در جریان مصرف این دارو قرار دهید تا نتایج آزمایش PSA به درستی تفسیر شود.
- سلامت کبد: در صورت داشتن سابقه مشکلات کبدی، قبل از شروع مصرف دوتاستراید با پزشک خود مشورت کنید زیرا این دارو در کبد متابولیزه می‌شود.
- سرطان پروستات: اگرچه دوتاستراید به درمان بزرگی پروستات کمک می‌کند، اما برای پیشگیری از سرطان پروستات تأیید نشده است و حتی ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع نادر اما تهاجمی‌تر سرطان پروستات را افزایش دهد.
- هرگز داروی خود را به دیگران، حتی با علائم مشابه، توصیه نکنید یا ندهید. این کار میتواند برای آن‌ها مضر باشد.
تداخلات دارویی دوتاستراید
قبل از مصرف دوتاستراید، باید همه داروها، مکمل‌ها و ویتامین‌هایی که استفاده می‌کنید را را در اختیار پزشک یا داروساز خود قرار دهید. این اقدام از بروز تداخلات دارویی جلوگیری کرده و ایمنی درمان را تضمین می‌کند. برخی داروها می‌توانند اثر دوتاستراید را کم یا زیاد کنند که عبارتند از:
- بعضی داروهای ضد قارچ، آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای HIV (مثل کتوکونازول، اریترومایسین، ریتوناویر) که ممکن است سطح دارو را در خون بالا ببرند.
- داروهای قلبی مثل دیلتیازم و وراپامیل.
- کلستیرامین که جذب دارو را کاهش می‌دهد.
- داروهای ضد تشنج مثل کاربامازپین.
- ریفامپین که باعث دفع سریع‌تر دارو می‌شود.
شرایط نگهداری قرص دوتاستراید یا کپسول تراوکس
کپسول تراوکس و سایر اشکال دوتاستراید را باید طبق دستورالعمل‌های زیر نگهداری کنید:
- آن را دور از دسترس کودکان و حیوانات بگذارید.
- در دمای اتاق (زیر ۳۰ درجه) نگهداری کنید و از گرما یا سرمای شدید دور باشد.
- بسته‌بندی اصلی دارو را حفظ کنید و آن را به دور از نور خورشید و رطوبت نگه دارید.
- بعد از تاریخ انقضا مصرف نکنید.
سوالات متداول
تغییر دوز دوتاستراید بدون مشورت پزشک چه عوارضی دارد؟
تغییر دوز یا قطع مصرف دوتاستراید بدون مشورت پزشک، میتواند منجر به برگشت و بدتر شدن ریزش مو یا علائم مربوط به بزرگی پروستات شود.
در صورت بروز حساسیت پس از شروع مصرف دوتاستراید، چه اقداماتی باید انجام داد؟
در صورت بروز حساسیت پوستی، خارش، بثورات یا تورم، مصرف دوتاستراید را قطع کرده و بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا ممکن است نشانه واکنش آلرژیک باشد.