تفاوت شوره سر با درماتیت سبوره

درماتیت سبورئیک و شوره سر بیماری‌های شایع پوستی هستند که نواحی سبورئیک بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. نواحی سبورئیک مسئول تولید چربی روی پوست هستند که به آن سبوم نیز می‌گویند.

در حالی که هر دو بیماری باعث خشکی و خارش پوست سر می‌شوند، علائم دیگری نیز دارند که به ما امکان می‌دهد آن‌ها را از هم تشخیص دهیم. شوره سر همیشه فقط روی پوست سر دیده می‌شود، در حالی که درماتیت سبورئیک می‌تواند به سایر نواحی سبوره مانند صورت، گوش‌ها و بالای سینه سرایت کند.

شوره سر اساساً یک شکل خفیف درماتیت سبورئیک است. این شرایط روی هم حدود ۵۰ درصد از بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. خوشبختانه، هر دو بیماری در خانه یا توسط متخصص پوست قابل درمان هستند. در این مقاله شباهت‌ها و تفاوت بین درماتیت سبورئیک و شوره سر و نحوه درمان آن‌ها را توضیح داده شده است.

برخی از بیماری‌ها و مشکلات پوستی مختص بخش‌های خاصی از پوست بدن هستند که ممکن است در پوست بخش‌های دیگر بدن دیده نشوند، شناخت این حالت‌های غیرطبیعی کمک می‌نمایند تا بتوانیم هر یک از این مشکلات و بیماری‌ها را از یکدیگر تفکیک دهیم، در این مقاله به شایع‌ترین مشکلات پوستی در پوست سر می‌پردازیم و سعی می‌کنیم تفاوت‌های هر یک از این موارد را شرح دهیم.

درماتیت سبورئیک چیست؟

درماتیت سبورئیک یک بیماری پوستی شایع است که باعث ایجاد بثورات پوسته پوسته در نواحی چرب بدن می‌شود. پوست سر شایع‌ترین محل است اما می‌تواند روی گوش، ابرو، ریش، پوست اطراف سوراخ‌های بینی یا روی سینه نیز ظاهر شود.

به خصوص در مردان درماتیت سبورئیک در مراحل خاصی از زندگی رخ می‌دهد و در دوران نوزادی و نوجوانی به اوج خود می‌رسد. کلاهک گهواره، یک بیماری شایع پوستی در پوست سر نوزادان، ناشی از درماتیت سبورئیک است. درماتیت سبورئیک حدود ۴۲ درصد از نوزادان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند در صورت و ناحیه پوشک نوزاد نیز دیده شود.

در نوجوانان، درماتیت سبورئیک اغلب پوست سر، صورت، بالای قفسه سینه، زیر بغل و چین‌های اینگوینال یا چین‌های کشاله ران را درگیر می‌کند. این بیماری در مردان شایع‌تر از زنان است.

علائم ممکن است بسته به سن، رنگ پوست و این که آیا شما سایر شرایط پزشکی دارید متفاوت باشد، اما علائم درماتیت سبورئیک و نشانه‌های رایج آن عبارتند از:

• پوست خشک و پوسته‌پوسته شده
• بثورات در مناطق آسیب دیده
• سوزش یا خارش
• قرمزی، تورم و التهاب

شوره سر چیست؟

شوره سر باعث ایجاد پوسته‌های سفید یا زرد پوست خشک روی پوست سر می‌شود و فقط روی پوست سر دیده می‌شود در حالی که درماتیت سبورئیک می‌تواند به سایر نواحی سبوره گسترش یابد.

شوره سر نیز شایع‌تر است و در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد. شوره سر معمولا در دوران بلوغ شروع می‌شود، در حدود ۲۰ سالگی به اوج خود می‌رسد و بعد از ۵۰ سالگی کمتر شایع است.

تفاوت درماتیت سبورئیک و شوره سر در چیست؟

درماتیت سبورئیک و شوره سر هر دو می‌توانند باعث خارش و پوسته‌پوسته شدن پوست روی پوست سر شوند. با این حال، شوره سر معمولاً به صورت پوسته‌های کوچک و سفید در مو و روی پوست سر ظاهر می‌شود.

در مقابل، درماتیت سبورئیک معمولاً به صورت پلاک‌های مشخصی از پوسته‌های چرب و زرد روی پوست سر، پشت گوش‌ها و روی بینی، لب بالایی، پلک‌ها، ابروها و بالای سینه ظاهر می‌شود. جدول زیر تفاوت‌ها و شباهت‌های شوره سر و درماتیت سبورئیک را نشان می‌دهد.

انواع بیماری‌های پوست سر

برخی از بیماری‌ها و مشکلات پوستی مختص بخش‌های خاصی از پوست بدن هستند که ممکن است در پوست بخش‌های دیگر بدن دیده نشوند، شناخت این حالت‌های غیرطبیعی کمک می‌نمایند تا بتوانیم هر یک از این مشکلات و بیماری‌ها را از یکدیگر تفکیک دهیم، در ادامه به شایع‌ترین مشکلات پوستی در پوست سر می‌پردازیم و سعی می‌کنیم تفاوت‌های هر یک از این موارد را شرح دهیم.

دکتر پارسا نوایی گفت: شایع‌ترین بیماری‌ها و حالت‌های غیرطبیعی پوست سر انسان به دو دسته تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:

شوره (Dandruff): که خود به دو نوع خشک و چرب تقسیم می‌شود و شامل سلول‌های مرده پوست با یا بدون چربی سر (سبوم) می‌باشد.

درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis): برخی متخصصین درماتیت سبوره یا شوره دار را نوعی شوره شدیدتر و التهاب دار می‌دانند که با پوست سر چرب، ملتهب، خارش‌دار و مرطوب شناخته می‌شود.

شوره سر خشک

وضعیتی که به‌عنوان شوره سر شناخته می‌شود در رایج‌ترین و خفیف‌ترین فرم آن، ریزش بیشتر از حالت طبیعی سلول‌های مرده پوست سر که به‌صورت ذرات مسطح سفید رنگی روی موهای سر مشاهده می‌شوند. بروز این مشکل باعث آزار و زشتی شده و ممکن است در اعتماد به نفس فرد و روابط اجتماعی او تاثیر منفی داشته باشد.

در برخی از شرایط افراد حجم بسیار بیشتری از ریزش این ذرات سفید پوست سر را تجربه می‌کنند به‌طوری که شوره‌ها حتی بر روی یقه لباس، بالشت، ملحفه و مبلمان رویت می‌شوند.

علت قطعی ایجاد شوره سر ناشناخته است، بیشتر متخصصین بر این باور هستند که ترکیبی از عوامل ژنتیک و محیطی عامل ایجاد شوره سر می‌باشند، این وضعیت ممکن است در زمستان یا در رطوبت کم بدتر شود.

سه علت ایجاد شوره سر که بیشتر مطرح هست عبارت‌اند از:

• ترشح زیاد از حد سبوم یا چربی اختصاصی غدد سباسه موها
• نتیجه حاصل از فعالیت میکرو ارگانیسم‌های باکتریال یا قارچی مانند قارچ مالاسزیا (Malassezia) در پوست سر
• واکنش‌های حساسیتی و شاخصه‌های ژنتیکی سرشتی افراد

درمان نوع شایع و خفیف شوره سر معمولا با استفاده منظم از شامپوی ضد شوره، یک یا دو بار در هفته می‌باشد. بیشتر شامپوهای ضد شوره حاوی کتوکونازول، روی، تارپریتیون و یا سولفاید سلنیوم به خوبی برای بهبود شوره خفیف موثر هستند این وضعیت بدون نیاز به داروی خوراکی درمان می‌شود.

شایان ذکر است ماینوکسیدیل موضعی (Rogaine) که از انواع داروهای ریزش مو است، می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید شوره سر در برخی از افراد شود. شوره سر، خشکی و تحریک پوست سر مرتبط با ماینوکسیدیل را می‌توان با شامپو ضد شوره یا کاهش دوز دارو و یا تعداد دفعات از دو بار به یک بار در روز و یا نهایتا قطع دارو، درمان کرد.

شوره سر چرب

زمانی که ترشح بیش از حد چربی پوست سر با تجمع ذرات سفید توام شوند، باعث چرب شدن موها و چسبیدن ذرات سفید یا زردرنگ به موها می‌شود که همزمانی این دو حالت بسیار آزاردهنده می‌باشد. تولید چربی پوست سر (سبوم) بیشتر در دوران بلوغ و نوجوانی و یا وقتی تولید هورمون‌های مردانه از تعادل خارج می‌شوند، افزایش می‌یابند، برای همین است که شوره در مردان بیشتر از زنان یافت می‌شود. “شوره سر چرب” بدون التهاب یا خارش ممکن است یک فرم خفیف درماتیت شوره‌دار یا سبوره باشد که در ادامه مطرح خواهد شد.

به گفته دکتر نوایی؛ احساس “چربی” و یا “حالت روغنی” پوست سر و مو در نظر بسیاری از افراد نامطلوب و نازیبا است. درک میزان “چربی” و یا “حالت روغنی” تا حدودی شخصی است و یا ممکن است به‌صورت عینی با تولید اضافی چربی پوست (سبوم) مشخص شود. تولید بیش از حد سبوم اغلب در دوران بلوغ به اوج خود رسیده و معمولا با افزایش سن کاهش می‌یابد.

در بسیاری از موارد آکنه (جوش) نشانه تولید بیش از حد سبوم و یکی از ویژگی‌های مهم بالینی بیماری می‌باشد، از این رو کاهش تولید سبوم ممکن است باعث درمان آکنه شود. اگرچه معمولا تصور می‌شود آکنه یک بیماری مختص نوجوانان است اما در میلیون‌ها نفر از افراد بزرگسال همچنان ادامه دارد. شوره چرب می‌تواند باعث چرب شدن پوست سر و مو شود ولی برخلاف درماتیت شوره‌دار، چربی با پوسته شدن، التهاب و خارش شدید همراه نیست، البته بهتر است بیمار با سبوره شدید توسط متخصص پوست به منظور رد کردن عفونت قارچی و باکتریال و یا شرایط دیگر و تعیین بهترین درمان، ویزیت شود.

درماتیت سبوره یا شوره‌دار

درماتیت شوره‌دار وضعیت رایج و مزمنی است که در همه سنین از نوزادی تا میان‌سالی مشاهده می‌شود. با این حال، دو دوره اوج بروز آن در سه ماهه اول زندگی (که درماتیت شوره‌دار به نام “کلاه گهواره” (Cradle Cap) نامیده شده است) و دیگری از حدود سنین ۳۰ تا ۷۰ سالگی می‌باشد.

برجسته‌ترین نشانه‌های درماتیت شوره‌دار شامل:

• چربی بیش از حد پوست سر و مو
• فلس زردرنگ و روغنی که به بخش‌هایی از پوست سر چسبیده و زیر آن نواحی پوستی قرمز رنگ همراه با رطوبت و التهاب وجود دارد
• خارش شدید

در موارد شدیدتر نواحی ابرو، گونه‌ها و چین‌های بینی نیز درگیر می‌شوند. خارش شدید ممکن است باعث خراشیده شدن پوست و در نتیجه افزایش التهاب و باز کردن راه برای عفونت‌های ثانویه توسط باکتری‌ها، مخمرها و قارچ‌ها شود. فرم شدید درماتیت شوره دار از نزدیک شبیه پسوریازیس باشد و حتی ممکن است در وضعیت تداخلی با پسوریازیس با نام سبوپسیوریازیس (Sebopsoriasis) نامیده شود.

علت درماتیت سبوره یا شوره دار هنوز مشخص نیست. از سه وضعیت شوره سر خشک، شوره سر چرب و درماتیت شوره‌دار، درماتیت شوره‌دار شدیدترین حالت است و حتما باید توسط متخصص پوست و مو درمان شود. درمان درماتیت شوره‌دار معمولا شامل شامپوی مخصوص روزانه و شستشو دو بار در هفته با محلول ساختنی توصیه شده توسط پزشک، می‌باشد.

دیگر درمان‌های موثر به شدت بیماری بستگی دارد که توسط پزشک تشخیص داده می‌شوند. اگر چه این وضعیت‌ها کاملا قابل درمان نیستند، اما معمولا استفاده منظم از داروی تجویز شده بسیار موثر می‌باشد.

باید گفت شرایط ذکر شده فوق الزاما ارتباطی با رعایت بهداشت فردی ندارد اما از دیرباز به دلیل فرهنگ شایع نمادی از آلودگی پنداشته شده و به همین سبب ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس و تداخل با روابط اجتماعی فرد شود، توصیه می‌گردد چنانچه بار روحی و روانی آن برای بیمار زیاد باشد از کمک یک روان‌پزشک در مقابله با آن بهره گرفته شود.

خطرات درماتیت سبورئیک چیست؟

درماتیت سبورئیک دارای چندین عامل خطر شناخته شده است، از جمله:

وجود مخمر بر روی پوست: مطالعات نشان داده است که سطوح بالاتر مخمر مالاسزیا روی پوست با افزایش بروز درماتیت سبورئیک مرتبط است. این ممکن است به دلیل پاسخ التهابی پوست به رشد بیش از حد مخمر باشد.

افزایش تولید چربی: هر دو درماتیت سبورئیک و شوره سر با افزایش فعالیت چربی در پوست مرتبط هستند. غدد چربی در مدت کوتاهی پس از تولد و دوباره در دوران بلوغ بیشتر فعال هستند. مردان تمایل به تولید سبوم بیشتری نسبت به زنان دارند که آن‌ها را در معرض خطر بیشتر درماتیت سبورئیک و شوره سر قرار می‌دهد.

سرکوب سیستم ایمنی: اگر سیستم ایمنی شما به خطر بیفتد بیشتر در معرض خطر ابتلا به درماتیت سبورئیک هستید. افراد مبتلا به ایدز (HIV/AIDS) در معرض افزایش خطر ابتلا به این بیماری هستند.

کلسترول بالا: ممکن است بین سطوح بالای کلسترول و خطر ابتلا به درماتیت سبورئیک ارتباط وجود داشته باشد. این ممکن است به این دلیل باشد که مخمر مالاسزیا می‌تواند باعث تجزیه تری گلیسیرید در خون شود و منجر به کلسترول بالا و اسیدهای چرب آزاد شود.

بیماری پارکینسون: بین بیماری پارکینسون و درماتیت سبورئیک همبستگی بالایی وجود دارد. این ممکن است به دلیل تغییرات سبوم باشد که در طول بیماری رخ می‌دهد.

سابقه خانوادگی: تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که ممکن است یک جزء ژنتیکی درماتیت سبورئیک و شوره سر وجود داشته باشد. اگر این شرایط در خانواده شما وجود داشته باشد، ممکن است در خطر ابتلا به آن‌ها باشید.

استرس عاطفی: درماتیت سبورئیک در افرادی که افسردگی یا استرس عاطفی را تجربه می‌کنند، شایع‌تر است.