علت سفید شدن موها چیست؟

با افزایش سن، سفید شدن موها امری طبیعی است اما همیشه یکی از سوالات افراد این می‌باشد که چرا موهای آن‌ها بور، قهوه‌ای، قرمز یا سیاه هست و چرا به سفید و خاکستری تغییر رنگ می‌دهد؟ در واقع علت اصلی تغییر رنگ موها این می‌باشد که موها رنگدانه‌هایشان را از دست داده‌اند و هنگامی که کاهش قابل توجهی در رنگدانه‌ها به وجود می‌آید، موها خاکستری می‌شوند و وقتی هیچ رنگدانه‌ای وجود ندارد، موها سفید می‌شوند. در ادامه هنوز علت دقیق این مورد کشف نشده است؛ اما در ادامه به فاکتورهایی که منجر به سفید شدن موها می‌شود و روش‌های درمان موهای سفید پرداخته‌ایم.

چه عواملی باعث ایجاد تغییر رنگ مو و سفید شدن مو می‌شود؟

رنگ مو به واسطه رنگدانه‌ها یا ملانین موجود در ساقه موها تعیین می‌گردد. خود این رنگدانه‌ها (ملانین‌ها) توسط سلول‌های خاصی به نام ملانوسیت (سلول‌های تولیدکننده رنگ مو، پوست و عنبیه چشم) که در ریشه مو نزدیک سطح پوست قرار دارند تولید می‌شوند. ملانین‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند که یوملانین و فیوملانین نام دارند، یوملانین ها شایع‌تر بوده و رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه دارد.

هر چقدر میزان ملانین‌ تولید شده توسط سلول‌های ملانوسیت بیشتر باشد رنگ مو تیره‌تر و هرچه کمتر باشد رنگ مو روشن‌تر می‌شود.

به گفته دکتر پارسا نوایی؛ افراد را از نظر رنگ موها در پنج گروه موی مشکی، بور، قرمز، قهوه‌ای، خاکستری یا سفید قرار می‌دهند که هر کدام از این گروه‌ها می‌توانند دارای سایه‌های مختلف باشند. البته باید گفت ممکن است تمام فولیکول‌های موی یک فرد یک رنگ نبوده و از طیفی از رنگ‌ها تشکیل شده باشند همچنین رنگ مو از نظر شدت و سایه می‌تواند در طول عمر فرد دستخوش تغییراتی گردد.

رنگ موی شما تا حد زیادی توسط ژن‌هایی که از پدر و مادر و اجدادتان به شما به ارث رسیده، تعیین می‌شود. البته چند مورد استثناء وجود دارد که با بیماری یا ناهنجاری مادرزادی همراه است و موجب تغییر در رنگ مو و پوست می‌شود. بیماری‌هایی مانند ویتیلگو (لک و پیس) یا آلبینیسم (زالی) از این دست می‌باشند.

آگاهی از این که رنگ مو تحت کنترل ژن‌ها است تنها آغاز داستان رنگ مو می‌باشد. دانشمندان هنوز مشغول کشف ژن‌ها و مولکول‌های تنظیم‌کننده‌ای هستند که سیگنال‌هایی را به ملانوسیت‌های فولیکول‌های مو ارسال می‌کنند تا میزان خاصی از ملانین‌ها را تولید نمایند که حاصل آن ایجاد رنگ خاص مو در هر فرد است.

رنگ پوست افراد نیز حاصل برخی از مکانیسم‌های مولکولی مشابه در کنترلی ژنتیکی رنگ موی افراد می‌باشند، بنابراین مشاهده افرادی با موهای بور و پوست سفید و یا افرادی با موهای سیاه و پوست تیره تناسب بیشتری دارند تا مثلا افراد با موهای بور و پوست تیره.

ملانوسیت‌ها تحت انواع دیگری از کنترل نیز هستند. کراتینوسیت‌ها، سلول‌های سختی هستند که لایه خارجی پوست و فیبرهای مو را تشکیل می‌دهند و عوامل بیوشیمیایی تنظیم‌کننده رشد ملانوسیت‌ها و تولید ملانین‌ها را کنترل می‌کنند. در واقع تعداد ملانوسیت‌ها تعیین‌کننده رنگ مو نیست بلکه میزان فعالیت ملانوسیت‌ها در تولید ملانین این مهم را برعهده دارند. در فولیکول مو، ملانوسیت‌ها در نزدیکی پایه فولیکول یعنی جایی که موی جدید در آغاز مرحله آناژن (رشد) چرخه رشد مو تشکیل می‌شود قرار دارند. ملانوسیت‌ها در پایه فولیکول مو سیگنال‌هایی را دریافت می‌کنند که شروع تولید ملانین را به آن‌ها مخابره می‌کند. ملانوسیت، ملانین را تنها در طول فاز آناژن سنتز می‌کند. سنتز ملانین در طول فازهای کاتاژن (ریزش) و تلوژن (استراحت) که از مراحل چرخه رشد مو می‌باشند، انجام نمی‌گیرد.

ملانینی که توسط ملانوسیت‌ها ساخته می‌شود، مویی که به تازگی شکل می‌گیرد را در مراحل اولیه شکل‌گیری رنگ نمی‌کند. ناحیه نوک موی تازه شکل گرفته به طور کامل بی‌رنگ است اما زمانی که ساقه مو شروع به رشد در فولیکول مو می‌نماید، رنگدانه‌ها وارد قشر ساقه مو می‌شود. به همین دلیل است که هر گاه مویی از ریشه کنده می‌شود در انتهای مو حالت نرم و سفید رنگ می‌باشد این قسمت در واقع پیاز مو نیست بلکه قسمتی از ساقه مو است که هنوز فاقد ملانین و کراتینوسیت می‌باشد.

میزان تولید ملانین‌ توسط ملانوسیت‌ها می‌تواند در طول زمان دست خوش تغییراتی شود. فولیکول موها با گذشت زمان ملانوسیت‌های تولید کننده رنگدانه‌ها را از دست می‌دهند، کاهش تولید ملانین با بالا رفتن سن فرد منجر به خاکستری و سپس سفید شدن موها می‌شود.

روند رویداد فوق بدین علت است که زمانی که ملانوسیت‌ها شروع به از بین رفتن می‌کنند، موهایی که به تازگی شکل می‌گیرند به خاطر کاهش سنتز ملانین خاکستری رنگ می‌شوند با از بین رفتن کامل ملانوسیت‌ها و عدم فعالیت آن‌ها، موها به دلیل نبود رنگ در ساقه مو کاملا سفید رنگ می‌شوند. علت غیرفعال شدن ملانوسیت‌های فولیکول‌های مو با افزایش سن همچنان مشخص نشده است، این در حالی است که ملانوسیت‌های پوست و عنبیه با گذر زمان تغییر چندانی نمی‌کنند، دانشمندان به دنبال مشخص کردن ژن‌های خاص درگیر در رنگ مو و مکانیسم‌های سیگنال‌دهی مولکولی هستند که توسط آن ژن‌ها و مولکول‌های تنظیمی با ملانوسیت‌های فولیکول مو ارتباط برقرار می‌کنند.

همچنین مشخص شده است که سلول‌های بنیادی در رنگ مو نقش دارند. بررسی‌ها نشان داده است که حضور یک سلول بنیادی و گیرنده آن برای تشکیل و فعالیت ملانوسیت در رنگدانه‌های مو لازم است.

تحقیقات انجام گرفته در زمینه سفید شدن موها تا به امروز بر موارد زیر تأیید کرده‌اند که عبارتند از:

• رنگ مو تحت کنترل ژنتیک فرد است.
• هیچ راه شناخته شده‌ای برای تغییر رنگ مو در سطح ژنتیکی وجود ندارد.
• در اکثر افراد تغییر رنگ موها به سفید یا خاکستری با افزایش سن به احتمال زیاد در اثر غیرفعال شدن ملانوسیت‌های فولیکول مو ایجاد می‌شود.

درمان سفید شدن موها چیست؟

در حال حاضر هیچگونه درمان شناخته شده‌ای جهت بازگشت موهای سفید شده به حالت قبلی و یا حتی جلوگیری از روند سفید شدن موها وجود ندارد. دکتر نوایی گفت: تبلیغاتی که به عنوان داروی رفع سفیدی موها بعضا به چشم می‌خورد یا کذب بوده و یا به راحتی استفاده از رنگ‌های فوری و موقتی موها می‌باشد. شایان ذکر است برخی از درمان‌ها که با هدف تکثیر و یا فعال‌سازی ملانوسیت‌ها جهت افزایش سنتز ملانین در حال انجام بودند به دلیل افزایش ریسک وقوع سرطان ملانوما که یکی از کشنده‌ترین و خطرناک‌ترین سرطان‌های پوستی است تا پیدا کردن راه‌حل جایگزین متوقف ‌شده‌اند.

آیا کاشت مو و کاشت ابرو در افراد با موهای سفید انجام می‌شود؟

پاسخ این پرسش در مقاله “کاشت مو و کاشت ابرو برای افراد با موهای سفید” به‌صورت مفصل توضیح داده شده است اما به‌صورت مختصر می‌توان گفت که انجام عمل کاشت موی طبیعی برای افراد با موهای سفید قابل انجام است اما در مورد افرادی که به اندازه کافی موهای تیره رنگ برای کاشت در ابرو ندارند، انجام عمل کاشت ابروی طبیعی امکان‌پذیر نمی‌باشد.